“Extinction Rebellion veroordeelt aanhoudend politiegeweld tegen vreedzame demonstranten” 

Op dinsdag 7 mei 2024 doen twee demonstranten van Extinction Rebellion aangifte van mishandeling door de Haagse politie. Tijdens de A12-blokkade van zaterdag 3 februari 2024 liep de eerste demonstrant gebroken ribben op en een gekneusde long. Op zaterdag 6 april 2024, ook bij een demonstratie in Den Haag, leidde geweld door een agent bij de tweede demonstrant tot een breuk in de elleboog. Het gaat hierbij niet om ‘incidenten’. Politiegeweld tegen vreedzame demonstranten is altijd buitenproportioneel. 

Advocaat Jaantje Kramer: “De politie mag weliswaar dwang uitoefenen tegen vreedzame demonstranten, indien zij niet meewerken aan een bevel om zich te verwijderen. Maar dat betekent nog niet dat zij daartoe geweld mag toepassen. Het onnodig toebrengen van pijn en letsel is in strijd met de wijze waarop de overheid vreedzame demonstranten moet beschermen. De rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is daar heel duidelijk over.” 

Woordvoerder van Extinction Rebellion, Pim de Vleeschhouwer: “In een democratische rechtsstaat zoals Nederland is het faciliteren en beschermen van het demonstratierecht een van de belangrijkste politietaken. Het kan nooit zo zijn dat de overheid geweld inzet tegen demonstranten die op een vreedzame manier hun grondrechten uitoefenen. Helaas is politiegeweld eerder regel dan uitzondering, niet alleen bij demonstraties van Extinction Rebellion maar bijvoorbeeld ook bij die van KOZP. In het geval van de KOZP komt daar nog bij dat de politie bij een aantal demonstraties toe stond te kijken hoe demonstranten door relschoppers werden belaagd.[1]”

Gewelddadige trend en geweigerde aangiftes
Deze voorvallen zijn er twee in een lange reeks van geweld door politieagenten tijdens vreedzame demonstraties. Vooral in Den Haag gaat er geen grote demonstratie van Extinction Rebellion voorbij zonder dat één of meer demonstranten gewond raakt door toedoen van de politie. Deze trend laat zich ook zien in de cijfers van politiegeweld in het algemeen. In 2023 gebruikte de politie vaker zwaar geweld dat achteraf niet professioneel werd geacht. Dit gold voor 16% van de gevallen. Ook hier is sprake van een stijging.[2] 

Criminalisering vreedzaam protest
Recent heeft VN-rapporteur Michael Forst geconstateerd dat de Nederlandse overheid te repressief optreedt tegen vreedzame demonstranten.[3,4] In 2023 brachten zowel Investico en de Groene Amsterdammer[5] als Amnesty International Nederland[6] rapporten uit waaruit blijkt dat het demonstratierecht in Nederland ernstig onder druk staat. Investico en de Groene Amsterdammer stellen dat de overheid sinds corona meer en heftiger ingrijpt bij demonstraties: “De politie arresteerde meer demonstranten en gebruikte vaker geweld. Dit is na de pandemie niet veranderd, blijkt uit ons data-onderzoek. De overheid blijft bij demonstraties hard ingrijpen.” 

Amnesty International Nederland stelt in haar rapport dat de schade die de politie met bepaald ingrijpen kan veroorzaken, niet groter mag zijn dan de schade die zij wil voorkomen: “Wanneer een persoon zich slechts passief verzet maar niet gewelddadig handelt, is gebruik van geweld dat meer dan verwaarloosbaar letsel kan veroorzaken, onevenredig.” 

Bronnen
[1]  https://www.inspectie-jenv.nl/actueel/nieuws/2023/11/02/inspectie-kritisch-op-politieoptreden-bij-beoogde-demonstratie-staphorst
[2] https://www.politie.nl/nieuws/2024/mei/6/00-toename-geweldsaanwendingen-door-politie.html
[3] https://unece.org/sites/default/files/2024-02/UNSR_EnvDefenders_Aarhus_Position_Paper_Civil_Disobedience_EN.pdf
[4] https://unece.org/sites/default/files/2024-04/ACSRC_2023_16_NL_to_HE_MFA_from_Aarhus_SR_EnvDefenders_complaint_14.02.2024.pdf
[5] https://www.groene.nl/artikel/klein-tegen-de-grote-politie
[6] https://www.amnesty.nl/content/uploads/2022/11/AMN_22_33_demonstratierecht-onder-druk.pdf?x71340