Actievoerders in heel Europa eisen verbod op reclame van luchtvaartmaatschappijen
“Stop reclames die ons de klimaatcrisis invliegen”
Van 15 tot 22 april 2024 hebben in heel Europa acties plaatsgevonden tegen reclame, sponsoring en greenwashing van luchtvaartmaatschappijen. Het ging om acties in 15 Nederlandse gemeenten en om acties in Frankrijk, Portugal, Groot-Brittannië, Duitsland, België en Zwitserland. De activisten van Extinction Rebellion NL, Scientist Rebellion NL, Reklaarmee, Stay Grounded en Badvertising roepen op tot een direct verbod op alle reclame van luchtvaartmaatschappijen.
Acties in Nederland
In Nederland kraakten actievoerders van Extinction Rebellion, Scientist Rebellion en Reklaarmee in totaal ruim 200 reclameborden op 15 plekken en installeerden ze poster-kunstwerken met de tekst “Stop reclames die ons de klimaatcrisis invliegen” en “Stop de promotie van onze zelfdestructie”. Ze riepen daarbij hun gemeente op om te stoppen met reclames voor vluchten in onder meer Arnhem, Roermond en Den Haag.
Emile Sprenger van Extinction Rebellion NL zei:
“Elke dag moeten 20.000 onschuldige kinderen vluchten, door extreem weer, stelt Unicef [1]. Extreem weer is nu al dodelijk en dat wordt alleen maar erger. Dit komt door fossiele bedrijven en hun reclames, die hun producten overal promoten en zo vervuiling blijven aanjagen. Terecht dat we voor tabak geen aanprijzingen meer zien, maar er sterven nu al meer mensen door fossiele vervuiling dan door tabak [2]. Waarom maken we dan wel reclame voor vliegreizen?”
Actiegroepen in Utrecht, Zeist, Amersfoort en Utrechtse Heuvelrug riepen daarnaast ook de Provincie Utrecht op om te stoppen met deze reclames. Deze oproep volgt op een brief [3] van de provincie die eerder deze maand aangaf tot 2027 geen stappen te kunnen zetten. “Dit klopt niet. Ook bij lopende contracten kan een lokale overheid wetten aanpassen, stellen juristen [4]. En ze zouden op z’n minst in gesprek kunnen met de reclame-exploitant, zelfs dat willen ze niet”, stelt Sprenger.
In Eindhoven, waar de gemeenteraad volgende maand stemt over een initiatiefvoorstel om vliegreclame en andere fossiele reclames te weren [5], waren de posters ook te zien. Sprenger: “Gedragswetenschappers, TNO en het Planbureau voor de Leefomgeving roepen om een fossiel reclameverbod [6]. Gelukking zijn in verschillende gemeenten in Nederland al moties aangenomen, maar we blijven overal fossiele reclame zien. Met deze actie roepen wij alle gemeenten op: maak vaart met een fossiel reclameverbod!”
Steeds meer kritiek op fossiele reclame
De acties komen op een moment dat de kritiek op fossiele reclame toeneemt. Sinds het begin van dit jaar kondigden de gemeenten Sheffield (UK) [7], Tilburg [8] en Amstelveen [9] aan dat reclame van luchtvaartmaatschappijen niet meer zijn toegestaan. Het Eye Filmmuseum in Amsterdam besloot dit jaar zijn sponsorcontract met KLM niet te verlengen [10] en ook de Urban Trail Run liet sponsor KLM vallen [11].
Ook de juridische druk op ‘greenwashing’ claims van luchtvaartmaatschappijen neemt toe. Naast de spraakmakende rechtszaak tegen KLMs greenwashing in maart [12], heeft de Britse Advertising Standards Authority (ASA) onlangs advertenties van Lufthansa, Air France en Etihad Airways verboden vanwege misleidende milieuclaims [13]. In april verbood een rechtbank de Duitse luchtvaartmaatschappij Eurowings om vluchten te adverteren als CO2-neutraal [14]. In juni vorig jaar diende de Europese consumentenorganisatie BEUC een klacht in bij de Europese Commissie tegen 17 luchtvaartmaatschappijen over hun duurzaamheidsclaims [15].
Hannah Lawrence van Stay Grounded zei:
“De luchtvaartindustrie gebruikt advertenties om ons wijs te maken dat vliegen groen kan zijn, terwijl het enige groene vliegtuig, een vliegtuig is dat aan de grond blijft. Terwijl hun greenwashing advertenties zinvolle klimaatactie vertragen, dragen degenen die nog nooit een voet in een vliegtuig hebben gezet de grootste last van de klimaatafbraak. We hebben dringend een verbod nodig op reclame van luchtvaartmaatschappijen en maatregelen om het aantal vluchten dat opstijgt eerlijk te verminderen.”
Robbie Gillett van Badvertising zei:
“We zitten vast in de gevaarlijke logica dat luchthavens moeten uitbreiden ‘om aan een groeiende vraag te voldoen’, maar die groei wordt deels gestimuleerd door reclame die ons aanmoedigt om te vliegen. Zeggen dat ‘mensen altijd zullen blijven vliegen’ is hetzelfde als zeggen dat ‘mensen altijd sigaretten zullen blijven roken’. We hebben ingegrepen om reclame voor tabak te stoppen – zo zouden we ook de constante oproepen om meer vluchten te kopen moeten verwijderen.”
De International Week van Acties tegen Reclame, Sponsoring en Greenwashing door Luchtvaartmaatschappijen van 15 – 22 april 2024. Het wordt gecoördineerd door Stay Grounded en Badvertising en in Nederland door Extinction Rebellion NL, Scientist Rebellion NL en Reklaarmee.
Extinction Rebellion is een mondiale burgerbeweging die zich inzet om het leven op aarde te behouden. Rebellen van XR zetten druk op overheden en bedrijven — met vreedzame, creatieve en ontregelende acties — om te zorgen dat deze in actie komen tegen de klimaat- en ecologische crisis. Sinds haar oprichting in 2018 is XR een van de snelst groeiende burgerbewegingen ter wereld. Zij brengt gewone mensen, uit alle delen van het land en van alle leeftijden, bij elkaar. In Nederland maakt een grote meerderheid zich zorgen over het leven van huidige en toekomstige generaties. Deze tendens zien wij terug in onze beweging; iedere maand zijn er meer lokale XR-groepen actief. https://development.extinctionrebellion.nl/ https://stopfossielereclames.nl
Scientist Rebellion is een internationale beweging van wetenschappers die zich grote zorgen maken over de klimaat en ecologische crisis en die geloven dat burgerlijke ongehoorzaamheid van wetenschappers een belangrijke rol speelt bij het versnellen van dringende klimaatactie. https://www.scientistrebellion.nl/
Reklaarmee is een grassroots beweging die zich richt op de schadelijke gevolgen van reclames. Van het versterken van seksistische en racistische stereotypen, als het promoten van klimaatschadelijke en ongezonde producten, reclames houden de huidige overconsumptie maatschappij in stand. Reklaarmee onderneemt daarom directe actie tegen reclames. https://www.instagram.com/reklaarmee/
Stay Grounded is een netwerk van 215 aangesloten initiatieven over de hele wereld, waaronder gemeenschapsgroepen rondom luchthavens, NGO’s en vakbonden. Het netwerk voert campagne voor een eerlijke vermindering van de luchtvaart en voor een rechtvaardig mobiliteitssysteem dat werkt voor iedereen, nu en in de toekomst. www.stay-grounded.org
Badvertising is een project van het New Weather Institute en de klimaatliefdadigheidsinstelling Possible. Badvertising wil een einde maken aan reclame die de klimaatcrisis aanwakkert door een tabakachtig verbod in te stellen op advertenties voor auto’s, luchtvaartmaatschappijen en bedrijven die fossiele brandstoffen gebruiken. www.badverts.org
Bronnen
[1] https://www.mo.be/nieuws/elke-dag-20000-kinderen-op-de-vlucht-door-extreem-weer
[2] https://www.thelancet.com/journals/lanplh/article/PIIS2542-5196(22)00090-0/fulltext
[4] https://waldengrene.law/wp-content/uploads/2023/09/Regulering-van-fossiele-reclame-door-de-centrale-overheden-Mr-Brouwer-en-Van-Werven.pdf en https://openresearch.amsterdam/nl/page/105512/hoe-kun-je-reclames-met-een-negatieve-milieu-impact-reguleren
[5] https://raadsinformatie.eindhoven.nl/vergadering/1147927
[6] https://verbiedfossielereclame.nl/6-adviesorganen-verbied-klimaatschadelijke-reclame/
[9] https://verbiedfossielereclame.nl/ook-amstelveen-wil-af-van-fossiele-reclames/
[11] https://running.klm.nl/nl
[12] https://gofossilfree.org/nl/klm-rechtszaak-greenwashing/
[14] https://stay-grounded.org/court-prohibits-eurowings-greenwashing-adverts/