Twee klachten van demonstranten van Extinction Rebellion over hun gewelddadige behandeling door de politie tijdens de demonstraties op de A12 in september en oktober 2023 zijn door de klachtencommissie van de politie – bijna een jaar later – gegrond verklaard. Op verschillende dagen werden deze demonstranten met het zogenaamde bokkenpootje (waarbij de pols onnatuurlijk ver en pijnlijk gebogen wordt) en een neusklem (het krachtig en zeer pijnlijk omhoog drukken van de neus) weggevoerd door de politie. De klachtencommissie van de politie oordeelt dat hun behandeling door de politie inderdaad disproportioneel en niet behoorlijk was. De politiechef legt zich neer bij dit oordeel.

Advocaat van Extinction Rebellion Jaantje Kramer: ‘Het werd tijd dat klachten van vreedzame demonstranten over disproportioneel geweld serieus worden genomen. Het kan niet zo zijn dat het beëindigen van demonstraties standaard gepaard gaat met het toepassen van pijnlijke bokkepootjes of neusklemmen. Hopelijk trekt de politie hier algemene lessen uit.’

Tot botbreuken aan toe
Extinction Rebellion ziet dat de politie steeds vaker bokkepootjes en heftiger geweld toepast op vreedzame demonstranten – met polsblessures en breuken, gebroken ribben en een gebroken elleboog tot gevolg[1]. Pogingen om dit aan te kaarten[2] in de Haagse gemeenteraad en bezorgde reacties van Amnesty en Controle Alt Delete[3] vonden geen gehoor bij de burgemeester — die eindverantwoordelijk is voor het politieoptreden. Burgemeester Jan van Zanen zei dat de demonstranten maar een klacht moesten indienen als ze het politieoptreden niet correct vonden.[4]

Inzetten neusklem disproportioneel
Dat hebben de demonstranten dan ook gedaan. De klachtencommissie van de politie is met name kritisch over het standaard toepassen van een bokkenpoot en roept de politie op daarmee terughoudend te zijn. Het inzetten van een bokkenpoot ‘mag geen automatisme worden’. Het daarnaast inzetten van een neusklem achtte de commissie bovendien disproportioneel. De commissie benadrukte dat het demonstranten niet mag worden verweten dat zij niet actief meewerken aan hun aanhouding.

Afwijkende procedure voor Extinction Rebellion
Saillant detail is dat de politiechef van de Eenheid Den Haag in zijn antwoord op het advies van de klachtencommissie toegeeft dat er een afwijkende procedure voor demonstranten van Extinction Rebellion was opgezet vanwege het aantal klachten over het politieoptreden. De ingediende klachten werden door de politie met een algemeen antwoord afgedaan, zonder de demonstranten te horen of hen te wijzen op hun rechten in de klachtenprocedure. Alleen omdat de demonstranten doorzetten en een oordeel van de onafhankelijke klachtencommissie eisten, zijn de klachten nu — bijna een jaar later — gegrond verklaard.

Extinction Rebellion roept burgemeester Van Zanen op verantwoordelijkheid te nemen voor het politieoptreden en te voorkomen dat de politie bij toekomstige acties van Extinction Rebellion, zoals de aankomende demonstratie op de A12 op 14 september, disproportioneel optreedt.

Bronnen
[1]https://www.nu.nl/binnenland/6311978/xr-demonstranten-doen-aangifte-tegen-politie-na-gebroken-ribben-en-elleboog.html
[2] https://www.youtube.com/watch?v=8gR4hbgKYRs
[3] https://www.rtl.nl/rtl-nieuws/artikel/5410942/politie-geweld-tegen-klimaatactivisten-a12-extinction-rebellion
[4] https://www.volkskrant.nl/kijkverder/v/2024/burgemeester-jan-van-zanen-als-je-dit-vak-goed-uitoefent-dan-gaat-dat-ten-koste-van-andere-dingen~v1005979/